Yazılı olarak birinci defa 2. yüzyılda Pers kaynaklarında ismi geçe Nevruz, İran ve Bahai takvimlerine nazaran yılın birinci gününü temsil eder. Günümüz İran’ında, her ne kadar İslami bir kökeni olmasa da bir şenlik olarak kutlanır. Birtakım topluluklar bu bayramı 21 Mart’ta kutlarken, öbürleri Kuzey yarım kürede ilkbaharın başlamasını temsilen, 22 yahut 23 Mart’ta kutlarlar.
Aynı vakitte, Zerdüştlük, hem de Bahailer için de kutsal bir gündür ve tatil olarak kutlanır.
Kürtlerde, Nevruz bayramının Kürt ve İran mitolojisindeki Demirci Kawa Efsanesi’ne dayandığına inanılır. Anadolu ve Orta Asya Türk halklarında da Göktürklerin Ergenekon’dan çıkışı manasıyla ve baharın gelişi olarak kutlanır.
2010’da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 3000 yıldan beri kutlanmakta olan İran kökenli bu şenliği, Dünya Nevruz Bayramı ilan etmiştir. 28 Eylül-2 Ekim 2009 ortasında Abu Dabi’de hükümetler ortası toplanan Birleşmiş Milletler Manevi Kültür Mirası Koruma Kurulu, nevruzu Dünya Manevi Kültür Mirası Listesi ‘ne dahil etmiştir. 2010’dan başlayarak Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 21 Mart’ı “Dünya Nevruz Bayramı” olarak kabul etmektedir.
2025 NEVRUZ NE VAKİT?
Nevruz Bayramı her yıl 21 Mart tarihinde kutlanıyor. 21 Mart 2025 yılında ise Salı gününe denk geliyor. Nevruz’un her yıl bu tarihte kutlanmasının ise bir nedeni var. Güneş 21 Mart’a kadar güney yarımküreye daha çok ısı ve ışık verirken, bu istikrar 21 Mart’ta eşitlenip, daha sonra kuzey yarımküre lehine bozuluyor.
Demirci Kawa Efsanesi nedir?
Eski İran mitolojisinde yer aldığı kabul edilen efsanevi bir kişilik olan Kawa, günümüzde pek çok tarihçi tarafından Kürt mitolojisiyle de ilişkilendirilir. Kürt mitolojisinde “Demirci Kawa” olarak bilinen bu efsanevi kişilik, amansız hükümdar Zahhak’a baş kaldıran bir kahraman olarak anlatılır. Tarih bilimi açısından söylencelerden daha kıymetli kabul edilen yazılı kaynaklar araştırıldığında Kawa’dan birinci bahsedenin Fars şair Firdevsi olduğu görülür. Yazılı metinleriyle çağdaş tarihçilere epeyce değerli bir kaynak bırakan Fars şair Firdevsi’nin en kıymetli yapıtı olan Şehname’de Demirci Kawa’nın kıssasına de yer verilmiştir.
Firdevsi tarafından yazılan Şehname’de geçen kıssanın ana karakteri olan hükümdar Zahhak ya da bilinen başka ismi ile Azhi Dahaka evvelki periyotlarda de isminden kelam edilen ve yarı şeytan olan Eski Babil’in hükümdarlarından biri olarak tanınan bir kişidir. Firdevsi kendisinden evvelki öykülerde anlatılan Zahhak karakterini değiştirerek bir Arap kral olarak betimlemiştir. Anlatılan Kürt mitolojisinin kıymetli yapıtlarından biri olan Demirci Kawa, Nevruz Bayramı ile ilişkilendirilen birbirinden farklı öykülerin gelişmesine de neden olmuştur. Tarihçiler yaptıkları araştırmalar sonucunda Demirci Kawa efsanesinde geçen Kral Zahhak’ın, Asurlu kral Dehak olabileceğini fark etmiştir.
Günümüzden 2 bin 500 yıl kadar evvel gerçekleşen bir olayın efsaneleşmesi sonucu ortaya çıktığı düşünülen Demirci Kawa miti, günümüzde Asurlu Kral Dehak’a baş kaldıran demir ustası Kawa ile ilişkilendirilmiştir. Soyunda şeytaniler de bulunduğu için yarı şeytan olarak betimlenen kral Zahhak(Dehak), omuzlarında iki yılan taşıyan ve çok acımasız bir hükümdardı. Efsanelerde anlatılanlara nazaran; her gün omuzlarındaki yılanları beslemek için kendi halkından iki kişi seçen zalim hükümdarın, sarayındaki aşçılarına bu iki insanın beyninin pişirtildiğinden bahsedilir. Kurban edilen insanların pişirilen beyinleri Kral Zahhak’a sunulur ve kral da bu pişmiş beyinler ile omuzlarındaki yılanları beslerdi.
Kürt efsanelerinde bu acımasız hükümdarın tıpkı vakitte baharın gelmesini de engellediğinden bahsedilmektedir. Hükümdarın zalimliğine karşı bir şeyler yapmak isteyen Garmayel ve Armayel ismindeki iki kişi gizlice sarayın mutfağına aşçı olarak girer ve o gün gelen iki bireyden birinin kaçmasına yardım eder. Bu iki kişi her gün bir koyun keserek koyun beyni ile insan beynini karıştırmış ve bu formda her gün bir kişinin kurtulmasını sağlamıştır. Her gün kaçan bir kişinin Kürtlerin atası olduğunu söyleyen efsaneye nazaran Demirci Kawa kaçan bireyleri eğiterek bir ordu oluşmasını sağlamıştır.
Kawa’nın liderliğindeki bu ordu bir 20 Mart günü zalim hükümdarın sarayına yürüyüşe geçer ve Kawa, hükümdarı çekiç darbeleri ile öldürmeyi başarır. Kawa etraftaki tüm doruklarda ateşler yakar ve yanındakilerle birlikte bu zaferi kutlarlar. Böylelikle Kürt halkı zalim hükümdardan kurtulmuş olur ve sonraki gün ilkbahar gelir. Demirci Kawa bu kıssaların kahramanı olmuş ve Kürt mitolojisindeki yerini almıştır.
More Stories
Bayern Münih, yine Carsen ile kazandı
Real Madrid, penaltılarda çeyrek final biletini kaptı!
Aston Villa, toplamda 6 golle çeyrek finalde!